20 Aralık 2015 Pazar
Murat Meriç'le 90'lar Pop-Rock Kadın Müziği Üzerine...
Murat Meriç
Söyleşi-16.06.2015
Birgül Serçe, Burcu Şener, Pınar Zehra Satılmış
60’lardan gelen aranjman geleneği ve 70’lerde başlayan Anadolu Pop ile birlikte
popüler müzikte ciddi bir patlama yaşandığını biliyoruz. 80’de, Darbe’yle
birlikte kesilen bir süreç var. Ancak, 80’lerin ikinci yarısından itibaren yine
bir canlanma göze çarpıyor. 90’lara ise pop müzik damgasını vurdu, desek çok da
abartmış olmayız. 90’lardaki bu patlamanın sebebi sizce neydi?
Aslında teknolojinin
gelişimi. Çünkü 90’lardaki o patlamada asıl etkili olan şey teknoloji! ‘Drum
machine’lerin, klavyeli çalgıların ve bilgisayarlarla yapılan müziğin bir
şekilde ortama girmiş olması çok etkili oldu. O dönemki patlamaya baktığımızda,
bu işi başlatan üç ya da dört isim görüyoruz. Sözleri Aysel Gürel yazıyor; Onno
Tunç şarkıları besteliyor; Garo Mafyan düzenlemeleri yapıyor. Genel olarak böyle.
Ya da Garo Mafyan, Buğra Uğur besteliyor, gibi şeyler. Ama düzenlemeleri ya
Garo Mafyan yapıyor ya da Osman İşmen. 70’lerdeki o büyük pop patlaması 90’lardakinden
çok daha büyüktür aslında. Beyaz Kelebekler’den Cici Kızlar’a, Ajda Pekkan’dan
Sezen Aksu’ya, herkesin birden ortaya çıktığı 1975-76 yılları yani… Müzikteki
bu patlama, 80’lere doğru Türkiye’nin içinde bulunduğu durum sebebiyle sönmeye
başlamıştı ve 80’lerde pop denilen olay tamamen kesildi. Pop denilen şey Darbe
sonrasında Atilla Atasoy, Coşkun Demir, Ersan Erdura gibi isimleri sürekli
TRT’de izlediğimiz bir hale dönüştü. Çünkü onlar albüm yapmasalar da TRT’ye
çıkabiliyorlardı. Ben çocukluğumda pop denilen şeyi böyle öğrendim.
Küçüklüğümden beri Sezen Aksu’yu, Ajda Pekkan’ı biliyordum ama tam gelişme
çağımda benim pop diye gördüğüm isimler bunlardı ve benim açımdan durum
faciaydı. 90’larda pop patladı, sarıldık. Aslında 70’lerden gelen geleneğin bir
şekilde yeniden ortaya çıkışı. 80’lerde MFÖ, Sezen Aksu ya da Zülfü
Livaneli’nin “Ada”sı, Nur Yoldaş’ın “Sultan-ı Yegâh”ı, ki çok önemlidir, Erkin
Koray’ın “İlla ki”si, Fikret Kızılok’un “Zaman Zaman”ı gibi münferit durumlar
da vardı. Yani 80’lerin ilk yarısında böyle tek tek albümlerden
bahsedebiliyoruz. 80’lerin ikinci yarısından itibaren yavaş yavaş pop
yükselmeye başladı. 90’larda biraz da gençlerin işin içine katılmasıyla
birlikte yeni bir hat doğdu. Mesela, ilk çıkan Hakan Peker’dir. Bir sonraki
adım Yonca Evcimik’tir. Onun bir sonrası da Sezen Aksu, Nilüfer gibi büyük
isimlerin bu hatta katılmasıdır.
Aşağı yukarı hangi yıllar?
’90-’91. Hakan Peker ve
Yonca Evcimik ’91’dir. Sezen Aksu’nun “Hadi
Bakalım”ı da aynı dönemlerde. Nilüfer’in “Şov Yapma”sı ’92’de olmalı. Bunlarda
artı eksi bir yıllık yanlışlarım olabilir. Ama aşağı yukarı böyle. Ama hiçbiri
1989 değil!
Bir öncesi de, aslında tam
aynı dönemlerde, MFÖ’nün “Geldiler”i -ki “Ali Desidero“ vardır o albümde. Pop
patlamasının habercisi bence “Ali Desidero”! Çünkü çok sevildi o şarkı. “Ali
Desidero”, “Mecburen”, “Sude” o albümün sevilen şarkıları. Sezen Aksu “Gülümse”ye
kadar ağır alaturkaya, arabeske yakın ama arabeske alternatif işler yaparken,
bir anda “Gülümse” ile birlikte bambaşka bir hatta girdi. Sonrasında zaten
herkes bu yoldan gitti.
Teknolojinin gelişmesi
dışında, 90’larda iki büyük etken daha var. Birincisi müzik kanalı denilen
şeylerin açılması, özel televizyonların devreye girmesi. TRT Denetim Kurulu’na
ağır bir darbe bu. Bahsetmiştim, TRT’ye
hep aynı isimler çıkıyordu. Birtakım isimler TRT’ye kesinlikle çıkamıyordu.
Mesela İlhan İrem TRT’ye çıkamıyordu, çünkü küpesi vardı. Ama küpe dışında bin
tane gerekçe uyduruyorlardı. Mesela, “Bir bulanık suda kirli yosun gibi,
görünmüyorsun. Temizle kalbini.” gibi sözlere takılıyorlardı. “Bulanık suda
yosun zaten görülmez, kirli olduğunu nereden anlıyoruz?” gibi bahanelerle
TRT’ye çıkartmıyorlardı. Ama tek sebep
küpesinin olmasıydı. “Erkek adam küpe takar mı?” düşüncesiydi. Seyyal Taner’in TRT’de çıkmamasının sebebi, bir
gün boynuna taktığı bir fularda Arapçaya benzer şekillerin olması! Birisi “Kur’an ayetini boynuna takmış!” diyor
ve Seyyal Taner 80’lerin ikinci yarısından itibaren TRT’ye çıkamıyor. Tâ ki 90’lara,
özel kanallar açılıncaya kadar. Özel televizyonlar açılınca bütün bu yasaklar
ortadan kalkıyor. Bu yasaklar çeşitlendirilebilir. 80’lerde popun aşağıda
kalmasının ya da ortaya çıkamamasının sebeplerinden birisi o tek kanallı televizyonda
hiçbir zaman popçuların görülemiyor olması. 90’larda ilk olarak (’90’da) Magic Box, (’91’de) Star adıyla, resmi olarak yayına başlıyor. Bir anda bütün yasaklar
kalkıyor ve herkes bütün şarkıları söyleyebiliyor. ’95 ya da ’96’da Kral TV açılıyor. Öncesinde, Show TV’de ya da başka özel kanallarda
müzik programları var. Şafak Karaman birtakım müzik programları yapıyor o
dönemde. İzzet Öz, 90’larda özel radyoların açılmasıyla birlikte yeniden
sahalara dönmüş. Bu kişiler bazı isimleri de destekliyorlar. Örneğin, Şafak
Karaman’ın programında Ebru Gündeş lanse edildi. O programı iyi hatırlıyorum.
Ebru Gündeş’in adı anılmadan onun şarkıları çalındı. Programda albümün hangi
gün piyasaya çıkacağı açıklandı. Şafak Karaman haftada birkaç gün Süper FM’de program yapıyordu. Bu
programların kayıtları var bende. O dönem habire kasetlere kaydederdim ben
bunları. “Albüm çıkıp adı anılınca biz bu hanım sanatçımızı programa
çağıracağız.” şeklinde sunuldu. Radyonun
ve televizyonun gücünü keşfetti yapımcılar. Dahası, yapım şirketleri arttı ve
kolay üretim başladı. Yani bir anda Unkapanı’nda stüdyolarda hazırlanan
albümler piyasaya verilebiliyordu. Ne oldu, nasıl oldu bilmiyorum ama o dönemde
bir şeyler yapmak çok daha kolaydı. 90’ların başında her türlü şey çok hızlı
piyasaya çıkabiliyordu. Daha da önemlisi, Raks firması yapımcı olarak piyasaya
girdi. Öncesinde de Süper FM’i
destekliyordu Raks. Mesela Şafak Karaman’ın programının adı “Raksotek”ti. Bu
programda, Raks’ın yapımlarını çalıyordu sadece. Raks çok büyük bir atılımla
girdi piyasaya. Çok kişiyi kendi bünyesine kattı. Sonradan da D&R ve
Doğan’la bir ortaklık kurdu. Bugün Doğan’da olan neredeyse herkes o gün
Raks’taydı. Ajda Pekkan’ından MFÖ’süne kadar herkesin albümlerini yapıyorlardı.
Özetle; teknolojinin gelişimi, üretimin biraz daha hızlı yapılabiliyor olması,
büyük şirketlerin piyasaya girmesi ve bunların özel radyo ve televizyon
kanallarını çok iyi kullanması, 90’larda “pop”un patlamasına vesile oldu.
Biz de “90’lar pop”unun başlangıcını, özel radyo ve televizyonların açılışına
bağlamıştık. Çok da yanılmamışız o halde.
Evet doğru. O dönemde bir
sürü müzik dergisi de çıkıyordu bir taraftan. Şimdi baktığınızda bir tek Blue Jean var.
O dönem açılıp kapanan dergiler de var bildiğimiz kadarıyla.
Evet. Raks’ın kendi dergisi
vardı zaten. Raks’ın hem radyo programı vardı hem televizyondaki birtakım
programları destekliyordu hem de dergisini yayımlıyordu. Ayrıca, kendi
mağazaları (mağazalar zinciri) olan Raksotek’lerde bunları ücretsiz olarak
dağıtıyorlardı. Raksotek Doğan’la ortak olunca D&R’a dönüştü. Kendi
kasetlerini üretiyor, özel paketler yapıyorlardı. Mesela, o dönemin on tane
meşhur pop kasetini (Hakan Peker, Yonca Evcimik, İzel-Çelik-Ercan gibi) yan
yana koyup iki kaset fiyatına piyasaya sürüyorlardı. Dolayısıyla, herkes kasete
ulaşabiliyordu. CD’ler yeni yeni çıkmaya başlamıştı. Türkiye’de ilk CD ’87’de yayınlanmıştı.
’89-’90 gibi, CD denilen şey yeni bir format olarak piyasayı kaplamaya
başlamıştı.
Dergiler 90’larda promosyonlarla tanıtıma ciddi bir katkı sağlıyorlardı
yani.
Tabii. Top Pop diye bir dergi vardı mesela. Kayahan ay yıldızlı bir kolye
takmıştı; iki hafta okuyucularına “Kayaha’ın kolyesi” diye dağıtmıştı. Kenan
Doğulu, ikinci albümünde güneş kolyesi takıyordu. Top Pop bunu da dağıttı okuyucularına. Top Pop değilse de Number One
vermişti. Free diye bir dergi vardı.
Her ay kaset veriyordu. Ama o kaset sahiden son ayların öne çıkan kaseti
oluyordu. Mesela, Fatih Erkoç’un kaseti bir ay önce çıkmıştı, bir ay geçmeden
onu dağıttı. Geçmişte kalmış kasetler değil yani kesinlikle. O kadar kolay
ulaşılıyordu ki kasetlere... Kaset ucuz muydu, hiç hatırlamıyorum. Alım gücü de
herhalde bugüne göre yüksekti. Herkes kaset alıyordu. Benim en solcu
dönemlerimdir. Ankara’da üniversiteye başlamışım, öğrenci derneğinin kuruluşuna
katılmışım, deli gibi Grup Yorum dinliyorum... Ben bile merak edip alıyordum.
Yani hiç dinlemeyeceğim bir sürü kaset aldım o dönemde. Hâlâ evde duruyorlar.
Öğrenci halimizle bile para yetiştiriyorduk demek ki.
Müzik piyasasındaki patlamanın gündelik hayatla çok da ilişkilendiğini
görmüyoruz. 90’lar Türkiye için çok kaotik bir dönem. Bir yanda Aleviler katlediliyor
Sivas’ta; diğer yanda devletin Kürtlerle yürüttüğü bir iç savaş var; faili
meçhuller var; Cumartesi Anneleri’nin mücadelesi var... Ama bunların pop
müzikteki karşılığına bakarsak çok da örnek yok. Tek tük birkaç şarkı var
sadece: Cumartesi Anneleri için Sezen Aksu’unun yazdığı şarkı gibi mesela...
O kaseti Aktüel dergisi
vermişti. Piyasaya dağıtılmadı o kaset. Çok ilginçtir mesela bu durum.
Mahsun Kırmızıgül’ün yaptığı “Hepimiz Kardeşiz” var; Rafet El Roman mesela “Gençliğin
Gözyaşları” diye şarkı yapmış. Bu şarkıları nasıl değerlendiriyorsunuz.?
‘96-‘97 yıllarında bir
milliyetçilik patlaması var. Bu ciddi bir patlama. Yani, “Hepimiz Kardeşiz”
tadında şarkılar da var (Orhan Gencebay’ınki, Mahsun Kırmızıgül’ünki, Rafet El
Roman’ınki gibi birkaç tane daha örnek verilebilir); tam tersi, Ercan
Saatçi’nin albümündeki gibi, “Biz buradayız, gitmeyiz, ülkemizi bekleriz, karşı
çıkan olursa... (üç el silah sesi)” gibi şarkılar da. Altı kişilik bir grup
Kuşadası’nda bir araya gelip söylemişti. “Ya sev ya terk et”in çıktığı
dönemlerdi bunlar. Kenan Doğulu mesela, “10.Yıl
Marşı”nı söyledi. Bunun gibi bir milliyetçilik ve Atatürkçülük hali vardı.
Mesela Çelik’in o arka arkaya yaptığı Atatürkçü şarkılar var, “Atam sen kalk da
ben yatam” tadında. Mustafa Sandal bir televizyon programında bir hayalini
anlatıyordu: Anıtkabir’in bahçesinde konser vermek! “Düşünün!” diyor, “Arkamda
Atam yatıyor. Ben onun için şarkılarımı söylüyorum. Binlerce insan hep bir
ağızdan eşlik ediyor.” Bunun gibi bir
sürü örnek vardı. Kısaca, iki hat vardı: barış şarkıları ve savaş şarkıları. O
dönemki olayların müziğe tek yansıması buydu aslında: ’95-’96 gibi milliyetçiliği
hortlatması! Herkes Türk Bayrağı’yla sahneye çıkıyordu ve bir şekilde o “ya sev
ya terk et”ler müziğe sirayet ediyordu.
Aslında var olan koşullarda barışa doğru söylemler içeren şarkılar
bekliyoruz. Ama ortama tepki olarak Atatürkçü şarkılar çıkıyor.
“Hepimiz Atatürk yolunda,
Cumhuriyet yolunda birleşelim.” idi tema. 10.Yıl Marşı’nın söylenmesi de aynı
şeyin göstergesi.
Kadınların müziğine bakalım bir de. Nereye baksak altından Sezen Aksu’nun,
Aysel Gürel’in çıktığını görüyoruz. 80’lerden itibaren yükselen kadın hareketi
90’larda da kurumsallaşarak devam ediyor. Sizce bunun kadınların müziğine
yansıması mıydı bu durum, yoksa bir popülerleşme derdi miydi? Piyasa baskısının
bu kadar yoğun olduğu bir dönemde yapılmış bu şarkıları nasıl
değerlendiriyorsunuz?
Nazan Öncel örneği için, “kendi
duruşu böyleydi” diyebilirim. Hem kendisini tanıdığım hem de şarkılarını nasıl
yazdığını bildiğim için. Hiçbir zaman şarkılarını popüler olmak için yapmadı.
Popüler olduktan sonra da başkalarına sattı şarkılarını ama onlarda da bir
duruş vardır. Sezen Aksu’da şarkılar iki hatta gidiyor: Kendisinin söylediği ya
da kadınlara söylettiği şarkılar kadın ağzı yazılıyor, erkeklerin söylediği
şarkılar erkek ağzı. Tarkan’a verdiği “Hepsi Senin mi” mesela. Erkek yazdığında
büyük cinsiyetçilik yapıyor dediğimiz şarkının altında söz olarak Sezen
Aksu’nun imzası var.
“Çakkıdı Çakkıdı” gibi...
“Çakkıdı” bile bazı
şarkılara göre çok masum. Çok da dertli sözler yok diye hatırlıyorum. “Hepsi
Senin mi” yeter zaten ya da Levent Yüksel’in söylediği birtakım şarkılar. Yani
bir şekilde ikili oynuyor Sezen Aksu ama onun da derdi piyasayı bir şekilde
beslemek. Popüler olma kaygısı tabii ki yok, çünkü zaten 70’lerin 80’lerin en
popüler ismi. Ne popüler olma ne de tahtını kaybetme kaygısı var bence. Bir
şekilde herkesin istediği şarkıyı yazıyor. Aysel Gürel’de daha “kadın” sözler
var, çok erkek sözler yok gibi. Ama
zorlarsak çıkabilir tabii ki. Bütün o tekerlemeye rağmen daha şiire yakın, daha
duygusal, daha kadın dertlerini anlatmaya açık sözler var. Fakat o da, “Ünzile”
gibi şarkıları saymazsak kadın sorunu yazan şarkılardan ziyade daha pop
şarkılar yazıyor. Yani, tekerleme gibi söylenen şarkılar. Ercan Saatçi’nin, Hakan
Peker’in Rafet El Roman’ın kendi yazdığı şarkıları hiç saymıyorum. Onlar gayet
erkek ağzı yazılmış şarkılar aslında. Kadınlara en fazla, çiçek verilen mahlûklar
olarak bakılıyor. “Mahlûk” sözcüğü gerçekten o şarkıların içerisinde gizli.
Yani, “Biz çiçek veriyoruz onlara ama kadın işte...” söylemi var.
Gördüğümüz kadarıyla piyasada bir tekelleşme var. Bu insanlar dışında,
karşımıza Leyla Tuna, Şehrazat gibi isimler çıkıyor.
Leyla Tuna aslında alaturka
şarkılara söz yazıyor bildiğim kadarıyla. Ebru Gündeş’te falan daha çok
rastlarsınız. Yani o dönemin en güzel tarafı kendi sözünü ve müziğini söyleyen
kadınların ortaya çıkması. Yani Sezen Aksu’nun karşısına Nazan Öncel gibi çok
ciddi bir rakip dikiliyor. Hemen ardından Şebnem Ferah, Özlem Tekin gibi
isimler çıkıyor. Protest müzik denilen, yani o dönemde özgün müzik olarak
adlandırılan şeylerde de kendi sözünü-müziğini yazan kadınlar var ama maalesef
onlar kayboluyor. Aysun, soyadını şu anda hatırlayamıyorum, diye bir kadın
vardı. Gülbeniz Şentay vardı, Sibel Sezal vardı. Sonay Tanrısever vardı. Son
üçü Fikret Kızılok’un ve Bülent Ortaçgil’in desteklediği kadınlardı. O dönemde Çekirdek Sanat Evi vardı ve birlikte
çalışmalar yapıyorlardı. 1980’lerin sonu, 90’ların başında albümlerini de
yaptılar bu isimlerin. Aysun’un, soyadını kullanmadan Ada müzikten, daha sonra
90’ların ikinci yarısında soyadını kullanarak Kalan’dan birer albümü çıktı. Ama
şu anda soyadını hatırlayamıyorum. Mesela, o bir madenci şarkısı yapmıştı. Esin
Afşar onu Ruhi Su’ya Türkü albümünde okumuştu. Yani o dönemde, erkekler bir
kenarda dururken, kadınlar bir taraftan sosyal meselelere dönük şarkılar
yapıyorlardı. Hüveyda Evis vardı mesela, Mustafa Budan’ın şarkılarını söylerdi.
Sahnede de izlemiştim mesela birtakım dayanışma konserlerinde. O da enteresan
bir kadındı. Popa alternatif olarak bunları dinlerdik. Selda Bağcan mesela... “Özgürlük
ve Demokrasiyi Çizmek” albümü ikinci çıkışıdır. 12 Eylül’ü en iyi anlatan
şarkılardan birisini söylemişti orada: “Tahliye Olanın Ardından”. Ahmet
Kaya’nın kadın tarafı gibiydi yaptığı şarkılar itibariyle. 90’larda hep gündeme
yönelik şarkılar yaptı. “Ziller ve İpler” mesela büyük bir pop şarkısıdır. Her
yerde çaldı ve her yerde söylendi. O bile içinde bir sürü göndermenin olduğu
bir şarkıdır. Uğur Mumcu için yaptığı şarkıyı saymıyorum bile.
Aslında bizim de kafamızın karıştığı bir noktaya değindiniz. Siz isimler
üzerinden adlandırma yapıyorsunuz. Mesela Yıldız Tilbe de 90’lar için önemli
bir isim. Onun bir şarkısını konserimizde çalıyoruz. Ama sürekli şöyle bir his
oluşuyor: “Evet, şarkının tarzında pop da var ama tam da pop değil!”. Çizgiyi
çizmek çok zor aslında.
Pop Dedik’te 90’ları anlatan bölümün
başlığı “Bir Keşmekeşin Öyküsü”. O dönem pop olan şeyleri tarif etmek çok zor.
Yıldız Tilbe türkücü mü, arabeskçi mi,
popçu mu? Tam tersi İbrahim Tatlıses için geçerli. Aynı albümde Sezen
Aksu şarkısı da söylüyor, çok ağır bir arabesk şarkı da söylüyor, Kayahan da
söylüyor, türkü de söylüyor. Zaten 90’larda böyle bir karışım hali var.
90’ların ortasında pop, ortalarında ‘rock’
patlıyor. Sonu 5 ile biten yıllarda, her 10 yılda bir ‘rock’ patlar Türkiye’de. 90’lardaki patlama
çok etkili oldu. O elektronik altyapıların altına bir de elektrogitar girdi.
Yani en olmadık yerden cayır cayır elektrogitar çıkıyordu o dönemde ve Tarkan
Gözübüyük gibi isimler çalıyordu elektrogitarları albümlerde. Çok şaşırtıcı
geliyordu bana o zamanlar. Şimdi bakıyorum, gayet alışmış durumdayız. İbrahim
Tatlıses bir Kayahan şarkısı söylüyor. Arada öyle bir elektrogitar solosu var
ki cayır cayır gidiyor. Onda yoksa “Akdeniz Akşamları”nda var. Sonradan eski
şarkılarını yorumladığı bir albüm vardı 90’ların ortasında, İbrahim Tatlıses Klasikleri galiba... “Mavi
Mavi”, “Bir Kulunu Çok Sevdim”, “Mutlu Ol Yeter” gibi şarkıları yeniden
söylediği albüm... Oradaki ‘sound’ inanılmazdır mesela. Düzenlemesi Osman
İşmen’e aittir. Osman İşmen aynı dönemde Muazzez Ersoy’un da düzenlemelerini
yapıyordu. Yine aynı şekilde elektrogitar sololarını kullanıyordu. O Nostalji
Serisi’nin bütün düzenlemeleri onundur. Ahmet Kaya albümlerini de
düzenliyordu. “Acılara Tutunmak”’taki o ağlak elektrogitarı saymazsak, Ahmet
Kaya albümlerine ‘distortion’ gitarın
girmesi Osman İşmen’le oldu. Yani pop ve ‘rock’ yan yana gidiyor ama her şey
birbirine karışıyor işte. O dönem maalesef bir keşmekeş hali. Ama bu durum
sizin çerçeveyi genişletebilmenize imkan tanıyor aslında bir taraftan. O
dönemin arabeskine de bakın bence.
Peki piyasa baskısı ve piyasanın koşulları sanatçılar üzerinde nasıl bir
etki oluşturuyordu?
Bir tane büyük firma var. O
firmanın başında bir prodüktör var. Yanlarda bir sürü küçük firma var. Sonradan
onlar büyüyor Prestij Müzik’te olduğu gibi.
Prestij Müzik 90’ların
ortasında, ikinci yarısında bayağı etkiliydi. “Prestij Müzik Ailesi” diye bir
şey vardı.
Kral TV’de klipleri yayınlanıyordu.
Tabii. İçinde Özcan Deniz
de vardı, Mahsun Kırmızıgül de. Tuhaf bir şekilde, Edip Akbayram da vardı. Her
yere birlikte gidiyorlardı. Böyle birtakım müzik şirketleri vardı, ki dönem
dönem parlayıp sönen şirketlerdi bunlar. Ama asıl Raks ve Doğan vardı. Yani
Raks’tan Doğan’a geçiş. Unkapanı’ndaki asıl büyük şirket oydu. Piyasayı
belirleyen şirket de oydu. Yani o dönemde Raks,
bugünse Doğan. Ada çok güzel şeyler yapıyordu. Çekirdek
kendi çapında şeyler üretiyordu. Nepa
vardı mesela, enteresan işler yapıyordu. Nepa’dan Kalan doğdu.
Çünkü Nepa’nın prodüktörü Hasan
Saltık’tı. O dönem Ruhi Su’ları yayınladı, arkasından Kalan doğdu. Ada’dan bazı
albümlerin haklarını satın alarak piyasaya sürdü. Ardından kendi albümlerini
yaptı. Bunlar yeni bir açılım sağladı ama hiçbiri pop işine girmedi o dönemde.
Hasan Saltık’ın en pop işi Kardeş Türküler’dir -Fikret Kızılok’u ve eski Tülay
German albümlerini saymıyorum. Yani popa hiç bulaşmadı. Şimdi yeni yeni ‘rock’
albümler yapmaya başladı. O dönemde Işığın
Yansıması’nı yapmıştı. Ada da
Zuhal Olcay’ı çıkartıyordu. Onun öncesinde Zuhal Olcay’ı Göksoy çıkartıyordu. Göksoy tuhaf
bir şirketti. Zülfü Livaneli’leri de yayımlıyordu, Zuhal Olcay’ı da. Bülent
Ortaçgil’i de onlar basmıştı mesela, Oyuna
Devam’ı. Göksoy, alternatif bir
şirket olarak çıkmıştı piyasaya. Sonra bir anda çöktü.
Sizce bu pop patlaması, 80’lerin durgunluğundan beslenmiş olanların
patlaması mı?
Aslında bir kanal açıldı ve
insanlar buradan gitti. Popun satan ve para eden bir şey olduğunu gördü
insanlar. Yani 80’lerde bir durgunluk vardı. Piyasada da bir durgunluk vardı.
Plâktan kasete geçiş döneminde, kimse ne yapacağını bilemiyordu ve “korsan
kaset” denilen şey ortalığı sarmıştı. Plâklardan kasetlere kayıt yapan birtakım
stüdyolar vardı ve olay, bunun üzerinden dönüyordu. Piyasaya sürülen ürünler de
bunlardı. Yani, bütün albümlerin korsanı yayınlanıyordu o dönemde. Orijinal
olanla korsan ayırt edilemiyordu. Sonra Bandrol Yasası geldi. Korsan yavaş
yavaş ortadan kaldırıldı. 90’larla birlikte, müziğin para eder bir şey olduğu
ortaya çıktı. İnsanlar müzikten sahiden para kazandı. Bu nasıl oldu bilmiyorum:
Gerçekten sattığı için mi, yoksa şirketler büyük oynadığı için mi? Ama Yonca
Evcimik, Hakan Peker, Kenan Doğulu, İzel-Çelik-Ercan üçlüsü, Mustafa Sandal -ki
söz ve müzik yazarak başlamıştı işe-, Rafet El Roman, Candan Erçetin... O dönem
sahiden çok para kazandılar. Bunların bir kısmı hâlâ çok kazanıyor. Tarkan’ı
hiç saymıyorum ama Tarkan oradaki en büyük isim aslında. Dolayısıyla insanlar
müziğe yöneldiler ve herkes şansını denedi. O kadar çok insan çıktı ki şimdi
kaybolan... Sibel Alaş’ından Oya-Bora’sına kadar, bir sürü insan var o dönem
piyasada. Şimdi bambaşka yerlerde görüyoruz onları.
90’larda medyayla birlikte müzik piyasasını en çok etkileyen şeylerden biri
de klip piyasası. Neredeyse, “klibiniz yoksa piyasada tutunamıyorsunuz”
diyebiliriz. İnsanlar sizi kliplerinizden tanıyor. Kral TV en izlenen kanallardan birisiydi o dönemde.
Kral TV uzunca bir süre tek
kanaldı. Sonra muadilleri çıktı ama Kral
hep “kral” kaldı.
Milyon dolarlık bütçelerle klipler yapıldı. Ancak bu kliplerin sadece bir
kısmı yayınlanıyordu. Kliplerden enteresan birtakım okumalar yapabiliyoruz.
Emel’in kliplerinde ciddi bir eşcinsellik vurgusu olduğunu görüyoruz mesela. “Korkuyorum
“şarkısının klibi bu sebeple bir dönem yasaklanıyor. Bendeniz’in kliplerinin
alt metninde benzer öğeler var. Sizin bu klip piyasası ve klip yorumları
hakkındaki değerlendirmeleriniz nedir?
İnsanlar anlatamadıkları
şeyleri kliplerde gözle görülür bir şekilde anlatmayı seviyorlardı o dönemde. Ama
bu şarkıcının kendi tercihi miydi, yönetmenin yorumu muydu, yoksa başka bir
yorum mu, bilemiyorum. Tek tek sormak gerekir. Klip piyasası önemli bir piyasa.
İnternet yokken insanlar sevdikleri şarkıcıları televizyondan izliyorlardı.
Eskiden Pazar günleri müzik programı olurdu. Bu müzik programına bazı
şarkıcılar çıkıp şarkılarını söylerlerdi. Bunun bir başka çeşidi “Bir Başka
Gece”ydi. TRT’de yayınlanırdı. Sonra Star
ilk açıldığında bu programlar devam etti ama yavaş yavaş klip piyasası
canlanmaya başlayınca klip programlarına döndü olay. Sonrasında, klip
kanallarının ortaya çıkmasıyla her şey klip üzerinden piyasaya sunulmaya
başladı. Mesela Mirkelam klip üzerinden patlatıldı. Mirkelam’ın klibi bütün
kanallarda aynı anda yayınlandı. Bir ya da iki hafta sonra albüm yayınlandı ve
çok sattı. Klip üzerinden bir sürü pazarlama yapıldı o dönemde. Klip çok
önemliydi, çünkü insanlar izliyorlardı sahiden. Ben de müzik kanalı açar
izlerdim. Başta, eski TRT tadında klipler vardı. 90’ların ilk yarısında çekilen
kliplere bakarsanız, senaryonun olmadığını görürsünüz. Bir göl kıyısında, bir
evin önünde, şöminenin başında şarkısını söyler, değişik açılardan çekilir,
onlar birbirine montajlanırdı. Sonra yavaş yavaş senaryo işi devreye girmeye
başladı. Orada bir sürü başka şey çıktı. Bu, Nazan Öncel’in kliplerinde de
vardır, Sezen Aksu’nunkilerde de, Tarkan’ın kliplerinde de. Bir dönem, erotizm
çok yoğundu kliplerde. Çıplak göğsün gösterildiği klipler vardı. 90’ların
ikinci yarısıdır bu galiba. Tarkan’ın “Kış Güneşi”nin çıktığı dönemler (’96-’97
olmalı). Kadının böyle sunulduğu klipler de vardı ama çıplak erkek de
kullanılıyordu. Şimdi hatırlamıyorum ama tek isimli şarkıcılar vardı. Düşük
belli pantolon ve oradan görülen külot, üstü çıplak vücutlarını sergileyerek
şarkılarını söylerlerdi. Tarkan da yaptı bunu. “Hepsi Senin mi” klibinde gömlek
açıktır, çıplaktır. Kliplerde de bir şey anlatma derdi, piyasanın canlanmasıyla
oldu. Aslında şarkılarda da başta tekerlemeler varken, sonra bir şey anlatan,
hikâyesi olan şeylere dönüştü olay. Bunda, Nazan Öncel’in, Şebnem Ferah’ın çok
önemli payı vardır. 90’ların ikinci yarısında ‘rock’ patlayınca, bir taraftan ‘distortion’
gitarlar düzenlemelere girdi, bir taraftan da oradaki kadın ağırlığı arttı. Şebnem
Ferah ve Özlem Tekin ciddi bir kanal açtı. Bu kadınlar kendi dertlerini
anlattılar. Bir taraftan da “Ben özgür kadınım ama gelinlik giymeden öleceğim.”
tadında şarkılar yaptılar. Çok da matah olmayan... Sonrasında Nil
Karaibrahimgil’in çıkışı, “özgür kız” imgesiyle oldu. Ardından Turkcell
tarafından Ben Özgürüm albümü yayınlandı.
Bedava dağıtıldı. Ve devamında da kendi albümünü yaptı. Albümde bir şekilde
muzip, güçlü kadın imgesi vardı. Nazan Öncel’in tam tersi aslında. Nazan Öncel
“Hıııı!” der, Nil Karaibrahimgil “Hey
hey hey...”. Oradan itibaren büyük bir dönüşüm yaşanıyor aslında. Kadınlar daha
muzip şeyler söylemeye başlıyorlar. Candan Erçetin’de de rastlıyoruz buna.
Başta feleğin tokadını yemiş kadınken (“Yalan”da olduğu gibi), sonrasında, “Ben
özlemedim seni, kedi özledi...” gibi şarkılar yapabiliyor mesela.
“Kapıma Dayanma Sakın” gibi güçlü şarkıları da var Candan Erçetin’in.
İlk albümü. O şarkı da “Bambaşka
Biri”, “Sana Ne Kime Ne” gibi Ajda Pekkan şarkılarının sembolize ettiği “güçlü
kadınım ben!” hattının bir devamıdır. Ama 2000’lere Nil Karaibrahimgil damgasını
vurdu. Nazan Öncel’in söylediği şarkılar da sonranın pop ve rock’ını
değiştirdi.
Biz baktığımızda bazı köşe taşı isimler görüyoruz ama piyasada o
dönemde o kadar çok isim var ki, gözden
kaçan birileri kesin oluyordur. Sizce 90’lar kadın pop ve ‘rock’ müziğinin
olmazsa olmazları kimlerdi?
Bence Sibel Alaş’tan
Demet’e, bir “hakkı yenen yorumcular” grubu var. Birisi Kayahan’ın vokalisti,
birisi kendi söz ve müziğini yazmasına rağmen geri plânda kalmayı tercih eden, kalan
ya da buna itilen kadınlardı. Çünkü o dönem o büyük yapımcıların desteğini
almamışlardı. Kendi çabalarıyla ya da Kayahan’ın, Sezen Aksu’nun çabalarıyla
ayakta duruyorlardı. Aşkın Nur Yengi de aklıma gelen ilk isimlerden biri. Aşkın
Nur Yengi pop patlamasının çok önemli ateşleyicilerindendir. Sevgiliye albümü çıktığında ortalığı
sallamıştı. Hesap Ver ikinci
albümdür; oradaki şarkılar daha da popüler olmuştur. Sertab Erener çok önemli o
dönemde -ama söz, müzik yazarı olarak değil, yorumcu olarak. Sertab’ın “Haydi
Gidelim Parka, O, Ye” ve Aylin Livaneli’nin tam o dönemde söylediği “Bana Müsaade, Sana Rast Gelsin...” hemen
hemen aynı sözleri içerir: “Siz asık suratlısınız, bizim eğlenmemize izin
vermiyorsunuz. Ama bakın, gidiyoruz biz eğlenmeye.” alt metnine sahip şarkılardı.
Sonradan Emel’in “Hovarda”sından, “Evlenilecek Kızlar Eğlenilecek Kızlar”a (bir
Sezen Aksu şarkısıdır, çok erkekmiş gibi gözükür sözler ama Sezen Aksu’nundur) uzanan bir hat var.
Aslında erkek ya da kadın sözü olması biraz yorumculukla ilgili gibi de
görünüyor. 90'ları konuşuyorsak, Tarkan'sız 90'ları anlatmak çok zor.
Konserimizin çerçevesi, “90’lar kadın pop ve ‘rock’ müziği” olsa da, 90’ları sırf kadınlar üzerinden anlatıp belli
ayakları eksik bırakmak istemiyoruz. O yüzden sizin dediğiniz gibi, erkekler
ne söylemiş kadınlar için, biraz ona da bakıyoruz. Mesela “Kız Hepsi Senin mi”yi
çalmak istiyoruz ama “yorumlayarak”...
Ama onun tam tersi de “Seni Yerler” ya. Erkek kadına; “Kız hepsi senin
mi?” diye laf atarken, kız da ona; “Seni yerler.”diyor.
Sezen Aksu “Kız Hepsi Senin mi” diyememiş, Tarkan'a dedirtmiş de
olabilir.
Tabii tabii kesinlikle. Sezen Aksu'nun iki “erkekler” şarkısı vardır; birisi
kendi albümünde, Düğün ve Cenaze’de
söylediği. Diğeri İbrahim Tatlıses'in söylediği “Erkekler”. Bir diğeri de
“Nankör Kedi”li albümde ya da bir sonraki albümdedir. Ona da bakın mesela, o da
Sezen Aksu şarkısıdır, o da tersten bakar. “Erkekler”in tam tersidir oradaki
sözler.
Peki bunların dışında, Bendeniz’i nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bendeniz enteresan! O kendi şarkılarını söylüyordu galiba yanlış
hatırlamıyorsam. Böyle bir çıktı ortalığa, Harun Kolçak'la birlikte bir şeyler
yaptı, falan... Onu o dönemde çok fazla izlemedim mesela, ama şimdi dönüp
baktığımda aslında çok güzel bir sürü şarkı söylemiş olduğunu görüyorum. Bendeniz,
o dönemin önemli pop şarkıcıları arasında sayılabilir. 90'lar çalarken kendi playlist’imde
Bendeniz yer alıyor mesela, “Ya Sen Ya Hiç” gibi şarkıları.
Seden Gürel var, Sibel Tüzün var. “Kaçın Kurası” var mesela...
O da Sezen Aksu! “Hepsi Senin mi”nin tersi “Kaçın Kurası”. "Hepsi
senin mi, boyuna posuna kurban" tadında sözleri vardı onun. Onun bir
önceki albümünde “Kaçın Kurası”nın olduğu albümde değil de Ah Biz Kızlar albümünde de enteresan şeyler vardır mesela.
1970'lerde bi’ “ah kızlar” modası vardı. “Ah kızlar, hep mini etek giyersiniz,
ortalıkta dolanırsınız, oranızı burasını açarsınız, bizim canımızı okursunuz,
sizin peşinizden koşarız, bizi süründürürsünüz” tadında bir Sezen Cumhur Önal
şarkısı vardı. Ya da Fecri Ebcioğlu'nun yazdığı öyle şarkılar. O dönemki “kadın”
da “Çapkın Kız”dır mesela Gönül Yazar’ın söylediği (onun da sözleri Sezen
Cumhur Önal, Fecri Ebcioğlu falandır yine), onun muadilidir mesela. Az önce
söylediğim Sertab Erener'in “O, Ye”si ya da Aylin Livaneli'nin “Bana Müsaade”si
ona benzer bir albümdür. Sibel Tüzün’ün ilk albümü Ah Biz Kızlar’da, kızların şakacı yönünü ortaya çıkartan; “Biz
erkeklerle dalgamızı geçiyoruz, hey!” tadında bir şeyler vardır.
Seden Gürel’in “Çalkala” şarkısını repertuarımıza alıp icra etmeye
başladığımızda, sözlerin aslında çok politik olduğunu fark ettik. Ama klibine
baktığımızda gördük ki, çıkıp gecelikle şarkı söyleyen bir kadın var.
Klip yönetmeni öyle istemiştir muhtemelen. O da Aykut Gürel şarkısı büyük
ihtimalle. Şarkının ne anlattığı değil, imaj önemli. Seden Gürel’de de önce
şapka, arkasından o gecelik, falan... İmaj denilen şey işte! Yonca Evcimik'le
birlikte öne çıkarılan şey de danslar, falan filan... “Türk Madonna’sı” diye
bahsedilir Yonca Evcimik'ten. Sonrasında o imaj olayı öyle öne çıkarıldı ki...
Bendeniz de imajla ortaya çıktı işte.
Peki Yonca Evcimik'i nasıl değerlendirebiliriz? Bir sürü kaynağa baktık;
“pop patladı” denilen dönemin çağrıştırdığı ilk şarkı “Abone”.
Hakan Peker ondan bir önce ama o kadar etkili değil. 90’lar popu asıl “Abone”yle
patlıyor.
Naim Dilmener kitabında Ajda Pekkan'ın ‘90’da çıkardığı “Yaz Yaz Yaz”ın patlayan
ilk pop şarkısı olduğunu söylüyor.
“Hadi Bakalım”, “Yaz Yaz Yaz”, “Şov Yapma” ilk şarkılar... Ama onlar zaten var
olan büyük isimler tarafından üretildiği için, gençlere fırsat tanınmasına
sebep olan şarkı olarak “Abone”yi öne çıkarabiliriz. Yonca Evcimik enteresan!
Aslında bir taraftan Mustafa Sandal şarkıları söylüyor, bir taraftan Aysel
Gürel şarkıları. “Bandıra Bandıra Ye Beni”, bayağı ciddi tartışmalara sebep
oldu o dönem. Sözler Mustafa Sandal’ın olmalı. Katıldığı Siyaset Meydanı programında, onun bir çocuk şarkısı olduğunu iddia
etmişti Yonca Evcimik. Pop müziğin tartışıldığı meşhur, uzun Siyaset Meydanı’nda (Zülfü Livaneli'yle
Fikret Kızılok’un birbirine girdiği bir programdır). Orada; “Bu bir çocuk
şarkısı!” diye iddia etmişti; “Erotizm yok! Bandıra Bandıra başka bi’ şey. Orada
dondurmayı bandırmaktan bahsediyor.” demişti.
Klipler önemli diyoruz ama Pop Dedik’te
Rober Hatemo’yu örnek veriyorsunuz: “TV’ye çok çıkıyorlar, o kadar klipleri
dönmesine rağmen şöhret olamıyorlar.” diye.
A evet, Akın'ı da örnek vermiştim. Cep telefonunu bile attı adam, paraladı
kendini. İkinci dönem fakat bunlar. İlk dönemde çok etkiliydi klipler, fakat
bir sonraki dönemde klipler de görünmez oldu. Yani bir sürü isim vardı, fakat köşe
başları tutulmuştu. Tarkan'ından, şu ana kadar saydığımız bütün erkekler, ikinci
yarıdan itibaren görünmez olabilirler. Kasetler de öyle (piyasaya çıkan
albümler de, CD'ler de, kaset demeyelim artık).
Pop müzik için; “Abone”yle başlayabiliriz 90’lar pop sürecine, diyoruz.
Peki, bitimini ne olarak adlandırabiliriz? Bir şarkı var mıdır? Sonuçta
90’ların ve 2000’lerin pop müziği duyuş olarak farklı.
Bitimi var mı ki? Dönüşüm, Nil Karaibrahimgil bence ama 90'ları bitiren
bir şarkı yok. Bence... 2000'lerde de onun etkisi devam etti.
Mesela Yonca Evcimik’in ortaya çıkardığı Çıtır Kızlar, Birkaç İyi Adam;
onlar da enteresandır. Çıtır Kızlar kadınlar tarafını, Birkaç İyi Adam erkekler
tarafını temsil ediyor. Birer single'la çıkmışlardı. Biri popüler oldu.
Birlikte klip çekmişlerdi, değil mi?
Tabii tabii. Ya da aynı anda sahneye çıkıyorlardı. Yonca Evcimik'in
sahnesini paylaşıyorlardı, falan. Onun bir sonraki, 2000’lerdeki adımı Hepsi
mesela. Aslında dönüşüm onlarla oluyor. Hepsi, bambaşka bir adım.
90'larla birlikte bir ‘riot grrrl’ akımı var dünyada. Biraz onların
etkisi gibi bu örnekler.
Backstreet Boys'un falan Türkiye versiyonu. Bugünse
One Direction! Britney Spears’tan
Lady Gaga'ya uzanan o hattın Türkiye versiyonu var mı, emin değilim.... Hadise
belki.
Biz 90’larda pop patlamasını hazırlayan süreci anlatmak için, benzer bir
köşe taşı dönüşümle konseri bitirmeyi düşünüyoruz. Mesela, ’80 Darbesi’nin 70’ler Pop’una etkisi gibi... Müzikal olarak aslında pop
tadı 90’lara göre çok değişti; ancak bu değişim muhtemelen çok yumuşak oldu. Net
bir olay ya da olgudan bahsetmek çok zor. Dolayısıyla, bir dönüşüm noktası
arayışımız devam ediyor.
Bir milat zor… Ama müzik kanallarının özelleşmesi; işin, parayı verip
klip yayınlatma haline dönüşmesi de bir milat olabilir mesela. Dönüşümün
simgesi olabilir. Şimdi zaten iyice tatsızlaştı her şey. Yani klipler de manâsız,
saçma sapan şeyler oldu.
Genel olarak 2000'ler sonrasını müzikal anlamında nasıl
değerlendiriyorsunuz? Hem müzik piyasası bağlamında hem de müzikal anlamda.
Piyasa bitti bir kere. Piyasadan söz etmek mümkün değil. Candan Erçetin
bile son albümüne; “Bu benim son albümüm.” diye yazdı. Dijital olarak piyasaya
sürecek. Belli ki ona döndü CD denilen şey. Neyse ki plâkların dönüşü, yeniden basılabilir
olması iyi oldu; fakat artık albümlerin CD'si çıkmıyor. Ya dijital olarak
satılıyor ya da plâk olarak. Böyle bir şeye döndü piyasa. Hâlâ CD konusunda
ısrar edenler var ama yavaş yavaş çökecek bu da. Myspace’ten Soundcloud’a
uzanan yolda, insanların internet üzerinden müzik yayınlayabilir ve dinleyicilere
o şekilde ulaşabilir hale gelmesi, bir anda başka bir şeyi ortaya çıkarttı:
Alternatifleri. Bir sürü grup, şarkıcı, internet üzerinden tanındı. Mabel Matiz’inden,
Ceylan Ertem'ine kadar, şimdinin çok meşhurları internet üzerinden duyurdu
sesini. Mabel, Myspace'e kendi
şarkılarını koydu, çok sevildi... Ceylan da aynı şekilde. Zaten Anima'dan
tanınıyordu. (Anima da önemlidir. Onlar da Şebnem-Özlem hattını zenginleştiren
gruplar. 90'ların ikinci yarısı, 2000'lerin başındadır aslında Anima galiba.
Onda da bir kısım kadın şarkıları vardır. Bir sürü ‘rock’ grubu da var. ‘Rock’ gruplarına baktığımızda, popun biraz
dışına çıktığımızda Mor ve Ötesi’nden Duman’ına, kadına başka türlü bakışlara
da rastlıyorsunuz.) İnternet müziği beslemeye başlayınca bambaşka bir şeye
dönüştü olay. Bugün artık Youtube
üzerinden dönüyor. Youtube kanalıyla
meşhur olan insanlar var. Hiç sevmiyorum. İrem Derici ya da flamenkocu çocuklar (Öykü ve Berk).
Yazık, bak adamın ismi unutuldu. Kız, Yavuz Bingöl'ün kanatları altında.
Peki ‘rock’ grupları için nasıl bir değerlendirme yapabilirsiniz?
Çok sağlam. Özellikle 90'ların ikinci yarısında çıkan bir sürü grup -ki
Mor ve Ötesi ve Duman aslında bugünün rock’ını
da oluşturan ekipler. Bugün rock’ın
alınıp satılabilir bir hale gelmesinin sebebi, Mor ve Ötesi ile Duman'ın o
dönemde yaptığı işlerdir. Mor ve Ötesi'nin ilk albümleri ’93 ya da ’95-’96’dadır. Yavaş yavaş yükselip ’99-2000 gibi patlamıştır.
Duman’ın da ilk albümü ’99'daydı galiba. 2001-2002
büyük patlamanın olduğu dönem.
Şebnem Ferah'ı bunun içine sokmaz mısınız mesela?
Tabii tabii. Şebnem Ferah bir öncesi bunların ama. Şebnem Ferah, Özlem
Tekin, Teoman...
Bir de Kıraç ve Funda Arar hattı var.
Funda Arar, Burcu Tatlıses'in yazdığı şarkıları besteledi mesela. Kendi
şarkıları. Arabesk yaptı. Bir arabeskçi furyası başladı tuhaf bir şekilde.
Şevval Sam'dan Işın Karaca'ya, herkes böyle tuhaf tuhaf albümler yaptı o
dönem. O enteresan. Mesela 80'lerdeki kadınları yeniden keşfettiler. Ceylan
Ertem, Bergen kılığında şarkı söylüyor. Funda Arar Bergen şarkısı söylüyorsa,
Tüdanya'dan bahsediyorsa konserlerde, bu da başka bir keşif dönemi demektir.
80'lerde kadınlar aslında arabeskle kendini var ediyordu ve seslerini o
şekilde duyuruyorlardı. Evet, “Acıların Kadınıyım” tadında sözler vardı, fakat
ezilmişliklerini haykıran sözlerdi bir taraftan da. 80'leri 90'lara hazırlayan
şeylere baktığımızda, kadın şarkılarında poptan ziyade arabeskin etkili olduğunu
görürüz. Sonra 90’lar da bunlar üzerine kuruluyor zaten. “Pop” denilen şey,
Aysel Gürel'in şarkılarıyla ilerliyor. Arabeske alternatif olarak yaratılan “Firuze”nin
sözleri de Aysel Gürel'in. Şarkı arabesk zaten çok net bir şekilde. Arabeske
alternatif yaratıyoruz deyip yeni bir arabesk yaratıyorlar. Selda, Nükhet
Duru... Hatırlıyorsanız, Aysel Gürel'in ekibi. Örnekler tabii ki
çoğaltılabilir.
]
Hiç bahsetmediğimiz bir isim var daha var: Umay Umay…
Umay Umay da enteresan mesela! 90'larda Nazan Öncel'in açtığı o hattı genişleten,
geliştiren biri. Hem kitaplarıyla, şiirleriyle hem de şarkılarıyla. O da o
dönemde çok az insanın dinlediği ama kemik bir dinleyici kitlesi oluşturan ve
hâlâ o dinleyici kitlesini tutan biri. Çok uzun aralıklarla albüm yapmasına,
sahneye çıkmamasına rağmen bir şekilde hayatını sürdüren, hayran kitlesini koruyan
biri.
Bir kaset kapağında; “Bu albümü sokak çocuklarına ve Kürtlere
armağan ediyorum” diyor. Umay Umay’ın politik bir duruşu da var ama; “Benim
derdim politik olmak değil. Ben buyum” diyor.
Nazan Öncel'in hattını genişleten oydu. Nazan hiçbir zaman bu kadar açık
sözlü olmadı. Oldu evet, “Sokarım Politikana”dan, “Kız Bebek”e kadar bir kısım
şarkılarında... Demir Leblebi. Hep
aynı albüm işte. “Kız Bebek” de oradaydı. Bunlarda biraz daha ileri gitti ama
Umay Umay daha açık durdu her seferinde. Bunu Nazan'ı kötülemek için
söylemiyorum. Zaten bence Nazan Öncel 90'lar ve 2000'ler için hâlâ çok önemli
köşe taşı. “Sokak Kızı” da bence çok iyi bir kadın şarkısı. Kadın şarkısı arıyorsan,
Nazan Öncel’e bakacaksın Sezen Aksu'dan önce. Onun şarkılarının hepsinde bir
gönderme var ki, bazıları gerçekten çok sert!
Kaydol:
Kayıtlar
(
Atom
)